สถานที่ท่องเที่ยว
อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่
เป็นอุทยานแห่งชาติที่มีทรัพยากรการท่องเที่ยวที่สามารถสร้างกิจกรรมได้หลากหลาย เป็นที่นิยมของนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและต่างชาติ มีแหล่งท่องเที่ยวที่น่าสนใจ ประกอบด้วยแหล่งท่องเที่ยวประเภทน้ำตก ทิวทัศน์หรือจุดชมวิว อ่างเก็บน้ำ และหอดูสัตว์
แหล่งท่องเที่ยวที่สามารถเดินทางไปถึงได้โดยผ่านด่านเก็บค่าบริการ ได้แก่
น้ำตกเหวนรก
น้ำตกเหวนรก ความสวยงามที่แฝงด้วยอันตราย เป็นคำกล่าวขานของน้ำตกแห่งนี้ เพราะความสูงชันและกระแสน้ำที่ไหลเชี่ยว น้ำตกเหวนรกตั้งอยู่ทางทิศใต้ของอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ เป็นน้ำตกขนาดใหญ่และสูงที่สุดของอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ มีความสูงกว่า 150 เมตร ประกอบด้วยความลดหลั่นของน้ำตก 3 ชั้น ชั้นบนสุดมีความลาดชันถึง 90 องศา ส่งผลให้น้ำตกลงมาแรง อันตรายต่อการลงเล่นน้ำ
หากมาในช่วงปลายฤดูฝนน้ำตกจะมีความสวยงามมาก และจะได้พบเห็นเห็ดแชมเปญระหว่างทางเดินเข้าไปน้ำตก รูปร่างคล้ายแก้วแชมเปญ สีสันสดใส ส้ม แดง เหลือง ซึ่งดึงดูดผู้คนจากทั่วสารทิศมาเยี่ยมชมกันไม่ขาดสาย
บริเวณน้ำตกเป็นแดนหากินของช้างป่า ซึ่งช้างมักไม่เปลี่ยนเส้นทางหากิน จึงมักเกิดเหตุโศกนาฏกรรมช้างพลัดตกเหวอยู่เนืองๆ เหตุการณ์ครั้งใหญ่ 2 ครั้งคือ ครั้งแรก เมื่อคืนวันที่ 2 สิงหาคม 2535 ครอบครัวช้างป่าแม่ลูกรวม 8 ตัว ตกเหวตายขณะกำลังเดินข้ามธารน้ำเหนือน้ำตกเหวนรก กลางป่าเขาใหญ่ กลายเป็นตำนาน “สุสานช้าง” ในเวลาต่อมาวันที่ 5 ตุลาคม 2562 ก็มีช้างพลัดตกมากถึง 11 ตัว
น้ำตกเหวสุวัต
น้ำตกเหวสุวัต เป็นน้ำตกที่ค่อนข้างใหญ่ มีความสูงประมาณ 25 เมตร เป็นน้ำตกหินภูเขาไฟที่มีลักษณะพิเศษที่เรียกว่า “หินกรวดภูเขาไฟ” เป็นส่วนหนึ่งของลำห้วยลำตะคองเช่นเดียวกับน้ำตกผากล้วยไม้และน้ำตกกองแก้ว ไหลตกลงมาเป็นม่านน้ำขนาดใหญ่ สวยงาม
บริเวณด้านล่างของน้ำตกนี้ จะมีต้นไม้ที่ทนต่อสภาพน้ำท่วมขัง และน้ำที่ไหลเชี่ยวขึ้นอยู่หลากหลาย ได้แก่ ต้นไคร้น้ำ ไคร้มด ไทรน้ำ มะเดื่อน้ำ และส้านน้ำ
มีจุดชมน้ำตกในระยะไกลที่สามารถมองผ่านแมกไม้ เห็นภาพของน้ำตกทั้งหมดในมุมสูงได้สวยงาม หรือหากต้องการสัมผัสกับสายน้ำตกและแอ่งน้ำด้านล่าง ก็มีทางเดินลัดเลาะลงไปได้
ด้านหลังน้ำตกเป็นโพรงถ้ำ ในช่วงหน้าแล้ง น้ำน้อยจะมองเห็นโพรงหลังน้ำตก นักท่องเที่ยวสามารถเดินเข้าไปชมม่านน้ำตกจากมุมมองด้านในโพรงได้ แต่ในช่วงฤดูฝน น้ำจะไหลแรงนักท่องเที่ยวควรระมัดระวังอันตราย
น้ำตกผากล้วยไม้
เป็นน้ำตกขนาดกลาง มีต้นน้ำมาจากห้วยลำตะคอง ไหลผ่านหน้าผาลดหลั่นกันลงมา สูงประมาณ 10 เมตร ด้านล่างเป็นแอ่งน้ำกว้างมาก ตามหน้าผาและคบไม้บริเวณน้ำตกพบกล้วยไม้นานาชนิดขึ้นอยู่เป็นจำนวนมาก โดยเฉพาะกล้วยไม้หวายแดงอันเป็นที่มาของชื่อน้ำตกแห่งนี้ ซึ่งจะบานเต็มหน้าผาในช่วงฤดูแล้ง ระหว่างทางเดินไปยังน้ำตกมีโอกาสพบนกได้หลายชนิด อาทิ นกเงือก นกกางเขนน้ำหลังเทา นกกะรางคอดำ นกปรอดโอ่งเมืองเหนือ อีกยังมีอาจพบเห็นตะกอง ออกมาตากแดดริมน้ำลำตะคองได้
น้ำตกกองแก้ว
เป็นน้ำตกขนาดเล็ก ที่เกิดจากห้วยลำตะคอง ซึ่งเป็นแนวแบ่งเขตจังหวัดนครนายก และนครราชสีมา ในฤดูฝนจะดูสวยงามมาก ใกล้บริเวณน้ำตกจะมีสะพานเชือกทอดข้ามลำน้ำให้บรรยากาศการพักผ่อนที่กลมกลืน
จุดชมทิวทัศน์กม.30
เป็นจุดชมทิวทัศน์จุดแรกหากเข้ามาสู่อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ทางด้านอำเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา เป็นจุดชมทัศนียภาพทางด้านทิศเหนือที่สวยงามแห่งหนึ่งของอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ สามารถชมทิวทัศน์ของทะเลหมอกในยามเช้ากับแนวภูเขาที่สลับซับซ้อน ส่วนยามเย็นช่วงโพลเพล้อาจจะเห็นฝูงค้างคาวบินออกหากินจากถ้ำบนเขาลูกช้าง สำหรับแนวทิวเขาที่ไกลสุดสายตานั้น คือ เขาแผงม้า ที่อยู่ห่างไปอีกหลายสิบกิโลเมตร
ที่นี่มีแท่นหินสลักสัญลักษณ์ผืนป่ามรดกโลกตั้งอยู่ด้วย เป็นหนึ่งจุดเช็คอินที่ต้องห้ามพลาด
จุดชมทิวทัศน์ผาเดียวดาย
เป็นจุดชมวิวทิวทัศน์ที่สวยงาม เป็นลานหินยื่นออกมาจากหน้าผา ขนาดพื้นที่ประมาณ 15 เมตร ตั้งอยู่บนความสูงประมาณ 900 เมตรจากระดับน้ำทะเลปานกลาง ทิวทัศน์ที่มองจากผาเดียวดายจะเป็นเทือกเขาร่มขวางอยู่เป็นแนวยาว ด้านขวามือเป็นทุ่งงูเหลือมที่ล้อมรอบด้วยป่าและเขาสมอปูน ที่มองเห็นพื้นที่ราบในท้องที่จังหวัดปราจีนบุรี เป็นจุดชมวิวพระอาทิตย์ขึ้นที่สวยงาม ช่วงเวลาเช้าตรู่จะเห็นพระอาทิตย์ขึ้นยามเช้าเหนือสันเขา
บริเวณนี้ จะพบนกบนที่สูงหลายชนิด เช่น นกปรอดดำ นกเปล้าหางพลั่ว นกแซงแซวทางบ่วงเล็ก เป็นต้น และเส้นทางศึกษาธรรมชาติยังเป็นแหล่งศึกษาระบบนิเวศป่าดงดิบเขา สังคมพืชป่าพรุที่สูง และพืชเมืองหนาวอีกด้วย
จุดชมทิวทัศน์เขาเขียว (ผาตรอมใจ)
จุดชมวิวที่สูงที่สุดในภาคกลาง อยู่สูงสุดต่อจากจุดชมวิวผาเดียวดาย เป็นส่วนหนึ่งของเขาเขียว ซึ่งเป็นเขาหินทราย ตั้งอยู่บนความสูง 4,233 ฟุต หรือ 1,290 เมตรจากระดับน้ำทะเล เป็นสถานที่มีอากาศเย็นสบายตลอดปี จึงปกคลุมด้วยป่าดงดิบเขาและพันธุ์ไม้ที่ทนต่อสภาพอากาศหนาวเย็น เช่น ก่อ สนสามพันปี พญาไม้ และทะโล้ เนื่องจากความชื้นในอากาศสูง และปริมาณแสงส่องผ่านเรือนยอดไม้ได้รำไร กล้วยไม้ เฟิร์น และไลเคนหลากชนิดต่างพากันมาเกาะตามต้นไม้ กิ่งไม้ และคาคบไม้
เมื่อถึงฤดูหนาว นกจากไซบีเรียและจีนตอนใต้หลายชนิด เช่น นกเด้าลมหลังเทา นกเดินดงสีเทาดำ นกขมิ้นขาว จะอพยพมาอาศัยที่ “เขาเขียว” ทำให้เป็นแหล่งความหลากหลายทั้งพืชและสัตว์
จากจุดนี้ สามารถมองเห็นวิวบริเวณที่ตั้งที่ทำการอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ กลุ่มอาคารที่พักต่างๆ และทิวทัศน์แถบตำบลมวกเหล็กใน อำเภอมวกเหล็ก จังหวัดสระบุรีได้
อ่างเก็บน้ำสายศร
บนเขาใหญ่มีแหล่งน้ำที่สำคัญอยู่ใจกลางพื้นที่ เดิมเรียกว่า อ่างเก็บน้ำมอสิงโต ตามลักษณะภูเขาด้านหลัง แต่ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็น "อ่างเก็บน้ำสายศร" เพื่อเป็นเกียรติแก่ นายบุญเรือง สายศร หัวหน้าอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่คนแรก ผู้ดำเนินการสร้างอ่างเก็บน้ำ เพื่อเป็นแหล่งน้ำสำหรับใช้อุปโภคบริโภคภายในอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ และเพื่อเป็นแหล่งน้ำให้สัตว์ป่าได้หากิน
บริเวณรอบอ่างเก็บน้ำมีทัศนียภาพที่สวยงาม เหมาะสำหรับพักผ่อนหย่อนใจ ชมดวงอาทิตย์ขึ้นยามเช้า เฝ้าดูสัตว์ป่าค่อยๆ ออกหากิน ตั้งแต่นกที่บินไปมาบนท้องฟ้า ลิงและชะนีหาลูกไม้กินบนต้นไม้ เก้ง กวางป่า หมาใน ถ้าโชคดีก็อาจจะเจอช้างป่าลงมากินหญ้า ดินโป่งหรือกินน้ำ ไปจนถึงในน้ำที่มีปลานานาพันธุ์แหวกว่ายไปมาให้ชื่นชม
ในช่วงกลางวันสามารถเดินเล่นจากอ่างเก็บน้ำไปตามถนนผ่านโป่งทุ่งกวางที่มีลักษณะเป็นทุ่งหญ้าอันเกิดจากการถางป่าเพื่อทำการเกษตรของชาวบ้านตำบลเขาใหญ่ แต่เมื่อทางราชการอพยพชาวบ้านลงไปอยู่ในที่ลุ่ม ที่ราบที่ถูกถางไว้จึงกลายเป็นทุ่งหญ้าที่มีความสวยงาม และเป็นแหล่งอาหารของสัตว์ป่าน้อยใหญ่ หากมาเฝ้าดูสัตว์ที่นี่ ถ้าโชคดีอาจจะเจอโขลงช้างป่าพากันมาหากิน
เมื่อดวงอาทิตย์ลับขอบฟ้าปราศจากแสงรบกวนจากตัวเมือง ท้องฟ้าเหนืออ่างเก็บน้ำและทุ่งหญ้าจะเต็มไปด้วยดวงดาวนับล้านส่องแสงระยิบระยับให้แหงนมองได้ไม่มีเบื่อ
หอดูสัตว์หนองผักชี
หอดูสัตว์สูงประมาณ 20 เมตร ตั้งอยู่บริเวณหนองผักชี ซึ่งเป็นแหล่งน้ำของสัตว์ป่า ทุ่งหญ้าในบริเวณนี้เกิดจากการทำการเกษตรในอดีต แต่ปัจจุบัน ได้มีการจัดทำโป่งเทียมเพื่อเป็นแหล่งอาหารสำหรับสัตว์ป่า ซึ่งเป็นดินที่มีแร่ธาตุสำคัญของสัตว์กินพืช ดังนั้นจึงสามารถเฝ้าดูสัตว์น้อยใหญ่ออกหากินในบริเวณนี้ได้ สัตว์ป่าที่พบเห็นได้ง่ายบริเวณหนองผักชีได้แก่ กวางป่า เก้ง หมูป่า สัตว์ป่าที่พบได้ในบางโอกาส เช่น ช้างป่า กระทิง และหมาใน
ศาลเจ้าพ่อเขาใหญ่
ศาลเจ้าพ่อเขาใหญ่ เป็นที่เคารพของคนในพื้นที่และจังหวัดใกล้เคียง เจ้าพ่อเขาใหญ่เดิมท่านชื่อ นายจ่าง นิสัยสัตย์ บ้านเกิดอยู่จังหวัดนครนายก รับราชการเป็นปลัดกองทัพไทย ครั้งหนึ่งท่านทราบว่า ลูกน้องเก่าของท่านได้ตั้งตัวเป็นโจรบนเขาใหญ่ และเห็นลูกน้องถางป่าบนเขาใหญ่จนเตียนโล่งก็เสียใจมาก ท่านจึงขอให้ลูกน้องเลิกและอพยพกันลงไปอยู่ข้างล่าง แต่มีโจรกลุ่มหนึ่งไม่ยอมเชื่อ จึงมีการนัดพบกันแต่ตกลงกันไม่ได้ เกิดการต่อสู้กันขึ้น ปรากฎว่าหัวหน้าโจรกลุ่มนั้นถูกยิงเสียชีวิต
ในยุคนั้นท่านเป็นบุคคลที่ชาวบ้านให้ความเคารพยำเกรงเป็นอย่างมาก เพราะท่านมีน้ำใจ โอบอ้อมอารี ให้ความช่วยเหลือต่อชาวบ้านในทุกๆ ด้าน ท่านเสียชีวิตลงด้วยไข้ป่าเมื่อวัย 75 ปี ชาวบ้านต่างพร้อมใจกันตั้งศาลเพียงตาไว้ให้ที่ใต้ต้นกระบากใหญ่ บริเวณวัดหนองเคี่ยม จังหวัดนครนายก เรียกศาลนั้นว่า "ศาลเจ้าพ่อปลัดจ่าง"
หลังจากได้มีการสำรวจจัดตั้งป่าเขาใหญ่เป็นอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ ฯพณฯ จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ได้เกิดนิมิตฝันถึงเจ้าผู้คุ้มครองเหล่าสรรพสัตว์และป่าบนเขาใหญ่ จึงได้สั่งการให้มีการจัดตั้งศาลเจ้าพ่อขึ้นที่บริเวณ กม. 23 ถนนธนะรัชต์ และได้อันเชิญดวงวิญญาณของท่านมาสถิตไว้ ณ ศาลเจ้าพ่อ และขนานนามว่า "ศาลเจ้าพ่อเขาใหญ่" และในวันที่ 26 มกราคมของทุกปี จะมีการบวงสรวงระลึกถึงพระคุณท่าน