ดูนก
อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่เป็นแหล่งดูนกที่ดีที่สุดแห่งหนึ่ง ได้รับการขึ้นทะเบียน บันทึกเป็น “พื้นที่สำคัญเพื่อการอนุรักษ์นก”
(IBA - Important Bird Area) เนื่องจากพบว่ามีชนิดพันธุ์นก อยู่กว่า 282 ชนิด ทั้งนกประจำถิ่นและนกอพยพ นกที่พบเห็นง่ายและเป็นนกเด่น ได้แก่ ไก่ฟ้า นกแต้วแล้วธรรมดา นกโกโรโกโส รวมถึงนกเงือก 4 ชนิด คือ นกกก นกแก๊ก นกเงือกกรามช้าง และนกเงือกสีน้ำตาล
เมื่ออยู่ในความเงียบและพยายามมองหา จะพบนกต่างๆ ได้ทั่วไปในพื้นที่อุทยาน โดยเฉพาะแหล่งท่องเที่ยวภายในอุทยาน
เช่น ศูนย์บริการนักท่องเที่ยว ผากล้วยไม้ หนองผักชี ค่ายหมอบุญส่ง น้ำตกเหวสุวัต และเขาเขียว
นอกจากนี้เส้นทางศึกษาธรรมชาติภายในอุทยาน ยังเป็นแหล่งดูนกที่น่าสนใจอีกด้วย
ช่วงเวลาที่แนะนำในการดูนก
ช่วงเช้าและช่วงเย็น เมื่อนกออกมาหาอาหาร
การเตรียมตัวที่จะช่วยให้พบเห็นนกได้ง่ายขึ้น
เมื่อออกไปดูนกควรใส่เสื้อผ้าที่มีลักษณะกลมกลืนกับสภาพแวดล้อม เช่น สีเขียวเข้ม เทา หรือน้ำตาล ซึ่งจะไม่ทำให้นกตื่นกลัว หรือสังเกตุได้ง่าย ทำให้มีโอกาสเข้าไกล้นกได้มากขึ้น เสื้อผ้าควรมีแขนขายาวเพื่อป้องกันแสงแดดและหนามขีดข่วน รองเท้าควรเป็นชนิดที่กระชับใส่สบาย อย่าลืมสวมถุงเท้าเพื่อป้องกันการเสียดสีจากการเดิน ถ้าเข้าไปดูนกบนเขาสูงควรเตรียมเสื้อกันหนาวไปด้วย ถ้าเป็นหน้าฝน เสื้อกันฝนก็เป็นสิ่งสำคัญที่ขาดไม่ได้
การดูนกถือเป็นการเดินทางไปชมธรรมชาติหรือป่าเขาลำเนาไพรที่มักนิยมกันจะต้องมีกล้องสองตาหรือกล้องตาเดียวติดตัวไป เพื่อช่วยให้เห็นนกได้อย่างชัดเจน เห็นรายละเอียดของรูปร่าง สีสัน และพฤติกรรมต่างๆ ราวกับว่านกที่เราเห็นกำลังเกาะ กระโดด หรือบินอยู่ไกล้ๆ ตัวเรา
ข้อควรปฏิบัติสำหรับนักดูนก
ข้อที่ 1
ความสุขของนกต้องมาก่อนการดูนก การถ่ายภาพ การอัดเสียง รวมทั้งการศึกษาทางวิชาการ ควรคำนึงเสมอว่าต้องไม่เป็นการรบกวนหรือสร้างความลำบากให้แก่นก
ข้อที่ 2
อนุรักษ์แหล่งอาศัยหากินของนก การกระทำกิจกรรมต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการดูนกต้องไม่เป็นการบุกรุก ทำลายแหล่งอาศัยหากินของนกจนพื้นที่นั้นเสียหายหรือเสื่อมโทรมลงไป
ข้อที่ 3
เมื่อพบนกที่หายากทำรัง หรือนกย้ายถิ่นหายาก ต้องคำนึงถึงการอนุรักษ์ก่อนสิ่งอื่นใด พยายามคุ้มครองนกให้ดีที่สุด ควรบอกเฉพาะผู้ที่ควรจะทราบเท่านั้น ไม่ควรรีบบอกต่อไปยังนักดูนกคนอื่นๆ เพราะอาจทำให้นักดูนกจำนวนมากมุ่งไปดูนกที่หายากจนเป็นการรบกวนนก
ข้อที่ 4
ปฏิบัติตามกฎหมายอนุรักษ์เสมอไม่ว่าจะไปดูนกยังสถานที่ใด เราควรเคารพและปฏิบัติตามกฎหมายที่อนุรักษ์นกและพื้นที่นั้นเสมอ
ข้อที่ 5
เคารพสิทธิของผู้อื่นที่ใช้สถานที่ร่วมกันในขณะที่ผู้อื่นดูนก ไม่ควรทำให้นกตกใจจนบินหนีไป ต้องคำนึงเสมอว่ามีผู้อื่นที่ใช้สถานที่ร่วมอยู่กับเรา และหากมีผู้อื่นที่ไม่ใช่นักดูนกอยู่ในบริเวณนั้นด้วย ไม่ควรกระทำสิ่งใดที่เป็นการรบกวนกิจกรรมที่เขากำลังดำเนินอยู่
ข้อที่ 6
รายงานการพบนกให้หน่วยงาน/ผู้เกี่ยวข้องได้ทราบ เพื่อเป็นข้อมูลในการดูนกและการจัดการและอนุรักษ์นกในอนาคต
